Mocowanie ładunku – czyli jak zabezpieczyć transport zgodnie z przepisami.

Kodeks drogowy

Podstawowym aktem prawnym w Polsce, który określa prawidłowy sposób umieszczania i mocowania ładunków na pojeździe jest ustawa Prawo o Ruchu Drogowym. W art. 61 znajdują się następujące zapisy:

• przewożony towar nie może wykraczać poza dopuszczalną masę całkowitą,
• ładunek nie może przekraczać dopuszczalnej ładowność pojazdu,
• należy umieszczać ładunek w taki sposób by nie przekraczać dopuszczalnych nacisków osi pojazdu na drogę,
• towar należy zabezpieczyć przed zmianą położenia,
• elementy mocujące ładunek muszą być zabezpieczone przed poluzowaniem i zsunięciem się w trakcie jazdy. Nie mogą również swobodnie zwisać,
• sypkie towary należy przewozić w skrzyni ładunkowej, zabezpieczonej zasłonami uniemożliwiającymi rozsypywanie się ładunku.

W Prawie o Ruchu Drogowym nie ma zapisów mówiących o ilości oraz rodzaju elementów mocujących ładunek w odniesieniu do jego masy.

Organy kontrolujące

Do kontorolowania mocowaia ładunku w naszym kraju uprawniona jest Policja oraz Inspekcji Transportu Drogowego (TDI). Maja one możliwość sprawdzenia, czy ładunek przewożony, jest prawidłowo zabezpieczony. Ustawodawca bardzo ogólnie ustalił wytyczne dotyczące mocowania. Ładunek bowiem nie może przekraczać dopuszczalnej masy całkowitej. Nie może również przekraczać określonych nacisków osi na drogę, utrudniać kierowania pojazdem, destabilizować go, czy ograniczać widoczności drogi, świateł, urządzeń sygnalizacyjnych, czy tablic rejestracyjnych. I co bardzo ważne, nie może się podczas jazdy przemieszczać ani nadmiernie hałasować. Ciekawym jest również to, że ustawa reguluje kwestie „odrażającego” zapachu, który nie powinien przekraczać określonych norm.

Przepisy w prawie polskim uzupełnione są przez regulacje europejskie, a dokładnie przez normę EN 12195 Mocowanie ładunków. Wraz z Ustawą o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 roku oraz międzynarodową Konwencją CMR z 1956 roku stanowią trzon prawny, którego należy się trzymać i bezwzględnie go przestrzegać. Regulują one kwestie odpowiedzialności za czynności ładunkowe, a także uszkodzenia przewożonego towaru, co bardzo często jest następstwem złego zabezpieczenia ładunku podczas przewozu. Przestrzegając stosownych regulacji mamy pewność, że nic złego nie może się stać z towarem, a nam jako przewoźnikowi nie grożą kary, mandaty i grzywny za jego nieprawidłowe umocowanie.

Norma PN-EN 12195

Od 2004 r. w Polsce obowiązuje unijna norma PN-EN 12195-1, która reguluje sposoby zabezpieczenia ładunku w transporcie drogowym. Zobowiązuje ona przewoźników, kierowców, a także inne osoby ponoszące odpowiedzialność za bezpieczeństwo w transporcie, do mocowania ładunków za pomocą elastycznych elementów (takich jak liny czy łańcuchy) oraz do stosowania specjalnych mat, które zwiększają tarcie, zapobiegając przemieszczaniu się towarów podczas hamowania i pokonywania zakrętów. W normie PN-EN 12195-1 zawarto również wzory matematyczne pozwalające dobrać liczbę i rodzaj elementów mocujących do przewożonego ładunku. Norma PN-EN 12195 składa się z 4 arkuszy, w których znajdują się informacje dotyczące:

• zasad obliczania sił mocujących ładunek,
• budowy elementów mocujących i wymagań związanych z ich wytrzymałością,
• budowę i wymagania wytrzymałościowe odciągów łańcuchowych oraz stalowych lin mocujących.

Rozporządzenie o homologacji

Regulacje dotyczące wyposażenia samochodów w elementy mocujące ładunek można znaleźć również Rozporządzeniu o homologacji. Zgodnie z nim w samochodach użytkowych powinno znajdować się od 6 do 12 zabezpieczeń. Producenci samochodów dostawczych oferują dodatkowe mocowania w pojazdach, takie jak listwy w podłodze i bocznych ścianach, łańcuchy, pasy odporne na uszkodzenia, belki zaporowe, drążki rozporowe czy siatki antypoślizgowe.

Dlaczego prawidłowe zabezpieczenie ładunku jest tak ważne?

Prawidłowe zabezpieczanie ładunków zwiększa bezpieczeństwo kierowcy i pozostałych uczestników ruchu drogowego. Towar przemieszczający się lub wystający poza pojazd, ograniczając tym samym widoczność, stanowi niebezpieczeństwo na drodze.

Kolejną równie istotną kwestią jest konieczność dostosowania się przewoźników do obowiązujących norm. Za nieprzestrzeganie przepisów grożą sankcje pieniężne:

• od 100 zł (za zasłanianie ładunkiem tablic rejestracyjnych pojazdu),
• do 300 zł (za posiadanie przyczepy o niedopuszczalnej masie całkowitej).

Ponadto, dobre zabezpieczenie ładunku chroni go przed zniszczeniem. Zniszczenie ładunku z powodu nieprawidłowego zabezpieczenia w konsekwencji naraża przewoźnika na karę finansową, która może być dużo bardziej dotkliwa niż mandaty.

W jaki sposób powinniśmy zabezpieczać ładunek w transporcie?

Odpowiedzialność za szkody wynikające z nieprawidłowego przewożenia towaru spoczywa na przewoźniku. Prawidłowe zabezpieczenie ładunku podczas transportu jest zatem kluczowym elementem przewozu. Właściwy sposób zabezpieczenia ładunku jest dokładnie określony w wyszczególnionych poniżej aktach prawnych.

Tutaj mamy możliwość dobory wielu technik jakie dostępne są na rynku. Oczywiście każda z nich może być stosowana indywidualnie, ale bardzo często mamy do czynienia z tzw. wariacjami, czyli mieszaniem poszczególnych technik, co oczywiście wpływa na zwiększone bezpieczeństwo. Kierując się wytycznymi Dyrekcji Generalnej ds. Energii i Transportu Komisji Europejskiej możemy wyróżnić między innymi:

• ryglowanie,
• mocowanie blokowe,
• mocowanie za pomocą odciągów prostych,
• mocowanie za pomocą odciągów przepasujących ładunek od góry,
• mocowanie za pomocą odciągów pętlowych,
• mocowanie szpringowe.

Jest to podstawowy zakres mocowań z jakimi mamy do czynienia. Nie sposób wymienić ich wszystkie, ale warto znać i sprawnie posługiwać się właśnie tymi. Każde z mocowań można dobrać odpowiednio do przewożonego w danym momencie ładunku. Przede wszystkim bazując na wiedzy i doświadczeniu, będziemy w stanie określić, które z nim będzie najbardziej efektywne w danej sytuacji, a dodatkowo ustrzeże nas przed uszkodzeniem ładunku w transporcie.

Rodzaje zabezpieczeń ładunku

Właściwe zabezpieczenie ładunku polega na jego skutecznym unieruchomieniu. W transporcie korzysta się z metody układu blokowego ładunku. Ciasno ułożony ładunek zapobiega jego przemieszczaniu się. Taki sposób sprawdzi się przy ładunkach jednolitych, np. paczkach o tej samej wielkości, które szczelnie wypełnią całą ładownię. Natomiast przy ładunkach o zróżnicowanych kształtach oraz wymiarach jest to zazwyczaj niemożliwe. Poniżej przedstawiamy metody, których można użyć, jeśli ładunek nie dopasuje się do przestrzeni załadunkowej.

Worki sztauerskie

To worki wypełnione powietrzem, dzięki którym można wypełnić wolną przestrzeń pomiędzy ścianami ładowni lub między sekcjami ładunku.

Belki rozporowe

Belki można zamocować przy pomocą blokad na burtach w nadwoziach kurtynowych lub krytych plandeką. To poprzeczne zabezpieczenie sprawia, że ładunek się nie przesuwa. Belki rozporowe są dobrą metodą na rozdzielenie ładunków lub zabezpieczenie ich na pojazdach, załadowanych częściowo.

Drążki rozporowe

To tyczki, które montuje się w pojazdach z nadwoziem furgonowym, w kontenerach, chłodniach, a także zamkniętych zabudowach o sztywnych ścianach. Właściwie skrócone drążki używa się w busach. Zamontowane są w sposób, który nie pozwala na przemieszczanie się ładunku.

Listwy

Listwy do mocowania ładunku to podłużne szyny. Posiadają punkty do kotwiczenia drążków rozporowych oraz pasów transportowych.

Siatki zabezpieczające ładunek

To wygodny sposób, pozwalający zabezpieczyć luźny ładunek w ładowni. Chroni przed przemieszczaniem się ładunku po ładowni.

Jeżeli w pustej przestrzeni chcemy zamieścić duży, nieforemny ładunek, to należy go właściwie zamocować. Tutaj świetnie sprawdzą się pasy transportowe, odciągi łańcuchowe oraz maty antypoślizgowe jako środek pomocniczy.

Pasy transportowe

Pasy transportowe są bardzo uniwersalnym sposobem na zabezpieczenie ładunku. Niemal każdy ładunek można zamocować za pomocą pasów transportowych. Do prawidłowego wykonania tej czynności, pas transportowy należy przymocować do zaczepu przytwierdzonego w przestrzeni załadunkowej. Pasy transportowe należy odpowiednio dobrać do warunków, w jakiś się przewozi ładunek oraz do wagi ładunku z uwzględnieniem sposobu mocowania.

Odciągi łańcuchowe

Odciągi łańcuchowe służą do unieruchomienia ładunku oraz utrzymania go w kontakcie z podłogą. Stosowane są do ciężkich oraz trudnych do zamocowania ładunków, w tym maszyn przemysłowych, stali, drewna lub elementów konstrukcyjnych. W przeciwieństwie do wymienionych powyżej pasów transportowych łańcuchy posiadają większą zdolność mocowania oraz są bardziej wytrzymałe na warunki pogodowe i transportowe.

Maty antypoślizgowe

Z mat antypoślizgowych korzysta się w trakcie ładowania towaru. Kawałki maty kładzie się pod ładunek. Taką matę można zakupić w kawałkach lub w rolce. Dzięki nim zwiększa się współczynnik tarcia na powierzchni załadunkowej. Maty można kupić w różnych grubościach oraz wielkościach. Grubsza mata oznacza, że współczynnik tarcia jest większy, co dobrze sprawdzi się przy ciężkich ładunkach.

Kątowniki

Kątowniki, czyli narożniki ochronne są zabezpieczeniem dla taśm pasów transportowych przed przetarciem i zerwaniem, chronią również ładunek przed zniszczeniem. Wykonane są zazwyczaj z trwałego plastiku, o różnym stopniu giętkości.

Inne

Oprócz podstawowych technik coraz częściej pojawiają się nowe rozwiązania, które nie tylko usprawniają transport, przyspieszają załadunek i rozładunek, ale przede wszystkim znakomicie go zabezpieczają. W tym miejscu warto wspomnieć o bardzo popularnych u naszych zachodnich sąsiadów przekładkach antypoślizgowych. Na terenie Niemiec, niektóre z firm ubezpieczeniowych wymagają dokładnie takiego zabezpieczenia transportu, a część firm sprzedających polisy ubezpieczeniowe cargo oferuje zniżki dla klientów stosujących to rozwiązanie. W Polsce nie jest ono jeszcze tak bardzo popularne, ale coraz częściej możemy spotkać je w polskich transportach.

Do czego służą przekładki antypoślizgowe?

Przekładki antypoślizgowe stosowane są w transportach jednorodnych kartonów, elementów drewnianych, worków papierowych, a także wszelkich materiałach posiadających równe, poziome warstwy. Wykonane są z papieru o gramaturze: 65, 110. 150 lub 270 g/mkw. Wymiary arkuszy najczęściej są zbliżone do najbardziej popularnych rozmiarów palet używanych w transporcie. Przekładki umieszczane są pomiędzy warstwami ładunku, co pozwala na przechylenie palety nawet do 40 stopni – z gwarancją, że towar z niej nie spadnie. Odpowiednie ich zastosowanie również w przypadku palet z wieloma warstwami znacznie poprawia stabilność ładunku i zwiększa jego bezpieczeństwo. Co ciekawe stabilizacja to nie wszystko. Dzięki zastosowaniu ograniczamy ryzyko upadku do minimum, bardzo często również eliminując konieczność używania taśm (popularnego bandowania).

To w jakim sposób umocujemy przewożony przez nas towar zależy już tylko od nas. Ważne, by stosowane rozwiązania spełniały normy prawne, a także gwarantowały nam, że ładunek dojedzie w stanie nienaruszonym do odbiorcy.