Na czym polega spedycja morska i co wchodzi w fracht morski

Fracht morski – definicja

Najprościej mówiąc fracht morski, można odnieść do ceny za transport. Co prawda etymologia tego słowa jest trochę inna, niż stosowane obecnie wyjaśnienie. Słowo fracht wywodzi się od frachtowca czyli statku handlowego, przewożącego towary drogą morską. Można więc powiedzieć, że kiedyś frachtem nazywano sam transport towarów drogą morską, wykonywany statkiem frachtowym. Obecnie fracht morski to pojęcie odnoszące się do pieniędzy, czyli kosztów jakie poniesiemy za konkretny transport morski.

Jak nalicza się stawkę frachtu morskiego?

Najistotniejszą cechą frachtu morskiego jest jego zmienność. Każdorazowo ustala się kwotę za konkretny transport morski. W praktyce oznacza to, że za każdym razem musimy robić wycenę na transport, nawet jeśli prowadzi on tą samą drogą morską i wykonuje go ten sam armator.

Na cenę frachtu morskiego wpływa przede wszystkim masa (ilość) załadunku oraz jego objętość. Istotny jest fakt, czy mamy do czynienia z drobnicą (LCL – Less than Container Load) czy z ładunkiem pełnokontenerowym (FCL – Full Container Load).

Ładunki pełnokontenerowe

W tym przypadku główną składową frachtu morskiego jest tzw. base freight czyli stawka podstawowa. Obejmuje ona najczęściej trasę od portu załadunku do ostatecznego portu rozładunku. Niektórzy armatorzy traktują tę stawkę jako cenę na trasach oceanicznych. Natomiast przewóz morski liczony jest dodatkowo w opłacie za transport statkiem dowozowym  (np. Hong Kong-Hamburg – tutaj mamy base freight, zaś z Hamburga do Gdyni mamy dodatkową opłatę).

Ponadto doliczane są różnego rodzaju dodatki frachtowe np:

• BAF (Bunker Adjustment Factor) – jest to dodatek, na który wpływ mają światowe ceny paliw, ustalany jest raz na jakiś czas, np. raz w miesiącu;
• CAF (Currency Adjustment Factor) – odnosi się do cen walut, ustala się go podobnie jak BAF, raz na jakiś czas w celu wyrównania strat wynikających ze zmian na rynku walutowym;
• ISPS (International Ship and Port Security Charge) – to stały dodatek nakładany przez porty morskie i armatorów w związku z odgórnym obowiązkiem podniesienia bezpieczeństwa w portach i żegludze;
• WRS (War Risk Surcharge) – dodatek za ryzyko wojenne;
• Demurrage – koszty postoju kontenera w porcie (do 5 dni nieodpłatnie);
• Detention – koszty postoju kontenera poza portem (czas wolny na rozładunek kontener 8 godzin).

To tylko kilka z dodatków, które można doliczyć podczas ustalania stawki frachtu morskiego. Część z dodatków ma charakter stały, inne są okresowe lub dotyczą tylko określonych tras i terytoriów (np. dodatek od piractwa)

Stawka frachtowa dla ładunków drobnicowych

W przypadku tego typu ładunków stawka frachtowa podawana jest w jednostce w/m (waga/miara). Do obliczenia frachtu dla ładunków drobnicowych wybiera się wartość większą (liczbę ton lub metrów sześciennych), następnie mnoży ją przez podaną stawkę, jeżeli obliczony fracht jest niższy od stawki minimalnej, należy przyjąć stawkę minimum. Przy ładunkach drobnicowych ważne jest, aby dany towar dało się bezpiecznie zapakować (np. w worki, klatki) i połączyć razem w jeden ładunek. Ponadto, przy tego typu transporcie należy sprawdzić, czy nie zostanie naliczony dodatek za niewykorzystaną ładowność statku. Jeśli tak, warto poszukać innych chętnych do transportu na tej samej trasie.

 Wahania frachtowe

Zazwyczaj zarówno fracht morski jak i dodatki podawane są w USD lub EUR. Opłata za fracht dokonywana jest albo z góry, czyli przed otrzymaniem towaru, albo pobierana jest zaliczka frachtowa. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której odbiorca nie będzie chciał zapłacić za transport np. z powodu opóźnienia. Transport morski jest nieprzewidywalny. Idealnym przykładem jest sytuacja z zablokowaniem Kanału Sueskiego przez kontenerowiec “Ever Given”. Prawie tygodniowa blokada Kanału Sueskiego doprowadziła do zakorkowania ponad 300 statków. Opóźnienie z wynikające z problemów na miało ogromny wpływ na światową gospodarkę.

Stawki frachtowe są ściśle uzależnione od kondycji gospodarki światowej. Idealnym przykładem jest pandemia Covid-19. Przykładowo przez świętami Bożego Narodzenia w 2020r. oraz Chińskim Nowym Rokiem, stawki frachtowe wzrosły do poziomów niespotykanych wcześniej na rynku. Przyczyną były przede wszystkim:

• ogromne braki logistyczne na całym świecie w związku z pandemią;
• wzmożona liczba zamówień ze względu na okres świąteczny;
• kolejki w portach na terenie Azji;
• brak pustych kontenerów.

Tego typu sytuacje pokazują, że nie żyjemy w próżni. Wszystko wkoło może mieć wpływ na stawki, począwszy od tych w transporcie, skończywszy na cenach na półkach sklepowych.